Op 18 november 1811 voert Nederland de burgerlijke stand in. Geboorte en overlijden, huwelijk en scheiding worden voortaan geregistreerd. Met dank aan Napoleon.
Liefdesballonnen bij huwelijk. Foto genomen in 2008 door Tijmen Kielen. Bron: flickr via creative commons.
Een voorbeeld van een jongetje dat op 18 november 1811 werd geboren en geregistreerd is Jean François Driane. Hij werd geboren in Roosteren, Limburg. Daar was de registratie overigens niets nieuws, want in Limburg en Zeeuws-Vlaanderen bestond de burgerlijke stand al sinds 1796. De noordelijke Nederlanden volgden pas in 1811.
In 1811 maakte Nederland deel uit van het Franse Keizerrijk onder leiding van Napoleon Bonaparte. In 1810 had hij de touwtjes overgenomen van zijn broer Lodewijk. Lodewijk was tussen 1806 en 1810 de eerste koning van het Koninkrijk Holland. Koning van Holland, of konijn van Olland zoals Lodewijk dat zelf uitsprak.
Burgerlijke stand
In 1810 werd Nederland deel van Frankrijk. Amsterdam werd na Parijs en Rome de derde hoofdstad van het Franse rijk. De Franse wetten, de Code Civil en de Code Pénal, golden ook voor Nederland.
De invoering van de burgerlijke stand in Nederland naar Frans voorbeeld vond gedurende 1811 plaats, maar op 18 november was het in heel Nederland een feit. De ene plaats was er sneller mee dan de andere. Zo registreerde Nijmegen begin januari al huwelijken, geboortes en het overlijden van mensen, terwijl in Amsterdam pas op 3 maart de eerste huwelijksakte opgemaakt werd.
Alle aktes waren in eerste instantie in het Frans. Het zou tot 1815 duren voordat ze in het Nederlands opgesteld werden.
De invoering van de burgerlijke stand hangt ook samen met de geschiedenis van de achternaam.
Werven van soldaten voor het leger van Napoleon
Dankzij de bevolkingsregistratie die vanaf 1811 verplicht was, hadden de Fransen goed zicht op alle dienstplichtigen. Het systeem werkte via loting. Als je ingeloot werd moest je gaan. Tenzij je rijke ouders had. Die konden de een of andere arme sloeber betalen om in plaats van hun zoon te gaan. In 1812 zouden duizenden Nederlandse jonge mannen omkomen toen zij deelnamen aan de noodlottige veldtocht naar Rusland. Het begin van het einde van Napoleon.
Bronnen
Amsenga, Judith en Dekkers, Geertje, ‘Wat nu?’, zei Pichegru. De Franse Tijd in Nederland, 1795-1813 (Hilversum 2004)
Horst, Han van der, Nederland. De vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu (Amsterdam 2009)
Huis van de Nijmeegse geschiedenis (huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl)
Het bericht Burgerlijke stand wordt ingevoerd: woensdag weetje verscheen eerst op Historiën.